نقشه شلوار زنانه بندری آخرین مطالب لینک های ویژه آمار وبلاگ
سه شنبه 90 بهمن 4 :: 8:38 صبح :: نویسنده : 09369430890
موضوع مطلب : سه شنبه 90 بهمن 4 :: 8:32 صبح :: نویسنده : 09369430890
موضوع مطلب : سه شنبه 90 بهمن 4 :: 8:27 صبح :: نویسنده : 09369430890
شلوارهای زنانه بندری
انواع شلوارهای بندری عبارتند از: بادلهای، نیم بادلهای، ودویی دستی، ودویی با چرخ، ودویی بدون «الب» پولکی، حاشیهای، سرپارچهای گلابتونی، خوسی مخصوص لنگهای، ودویی گل اطلسی، نوار و تلی.
شلوار بادله ای
از ویژگیهای شلوار زنان بندری تزیینات دم پاچه (دمپاچه) آن است که به شکل زیبایی با زری گلابتون، ودو، نخ و نوار دوخته میشود. این تزیینات بر روی دو ساق پا و اطراف ماهیچه توام انجام میشود. برای تزیین آن ابتدا پارچه نخی به عنوان آستر انتخاب نموده، سپس با نقش و نگارهای مختلف و دلخواه زینت داده میشود. معمولا این نوع شلوارها با دست دوخته میشود. زینتآلات شلوار بادلهای عبارتند از: زری پیچک، زری سبز، زری سیاه شک و بشکی.
زری دوزی دمپاچه شلوار بندری بعد از دوختن آستر و آماده شدن دمپای شلوار برای زری دوزی لبه دمپا را با زری پیچ پیچک آرایش میدهند، بعد زری سبز، سپس زری قرمز، سیاه و زری شک را به ترتیب یکی بعد از دیگری میدوزند وقتی که یک قسمت از لبه دمپا به وسیله زریهای نامبرده آرایش داده شود کار دوباره با زریهای سفید، قرمز، سبز و سیاه شروع میشود و در بالای این زریهای، زری بشکی میدوزند و تمام زریهایی که در دوخت و تزیین شلوار بادلهای استفاده میشود از نوع زری سه فضله است. در بیشتر محلات بندرعباس، بومیها شلوار بادلهای نوعروسان را از رنگهای سبز، سفید و قرمز انتخاب میکنند. در چند دهه گذشته بعضی از زنان منگوله (گلمپک) ابریشمی سیاهرنگ نیز بر روی چاک دو پاچه شلوار بادلهای آویزان میکردند که با این کار دمپاچه شلوار بادلهای جلوه خاصی پیدا میکرد آن زمان که هنوز زیپ و دکمههای مخصوص به بازار نیامده بود چاک دم پا (دمپا) را با دکمه پارچهای و حلقههای مخصوص ابریشمی دستی میبستند. شلوار نیم بادلهای تزیینات شلوار نیم بادلهای از شلوار بادلهای کمتر است و اولین رج دمپاچه شلوار نیم بادلهای با الب و سپس به ترتیب زریهای سبز، قرمز، سیاه، شک و بعد از آن زری سفید، قرمز، سبز، سیاه و بعد بالای این زریها با زری بشکی تزیین میکنند و تمام زریها را که بر روی شلوار نیم بادلهای میدوزند زری دو فضله میباشد. شلوار ودویی شلوار ودویی دست دوز نوعی دیگر از شلوارهای زنانه بندری است که بیشتر اوقات زنان آن را مورد استفاده قرار میدهند. شلوار ودویی یکی از قشنگترین و پرمصرفترین شلوارهای اصیل بندری است که در بعضی از شهرهای ایران مشتریان زیادی دارد این پوشاک در ردیف تزیین صنایف دستی جنوب ایران شناخته شده است. مهمترین وسایل تزیینی شلوار ودویی مثل: الب، ودو، زری شک، زری بشکی و غیره. نحوه زینت دادن دمپاچه شلوار ودویی بدین طریق است که ابتدا دمپاچه را با نخ و گلابتون الب دوزی نموده، سپس با گلابتون سرتاسر دم پا را میدوزند و بعد در بالای الب به ترتیب با ودوی سبز، زری قرمز دو فضله، ودوی سیاه، شک، ودوی سیاه، زری قرمز دوباره ودوی سیاه بعد بر بالای همه این زریها با زری بشکی زینت داده میشود. کلیه زریها و ودوهای شلوار ودویی را با نخ همرنگ به نام خیاطه میدوزند. برای دوختاین نوع شلوار وقت زیادی صرف میگردد و خیاط دقت و ظرافت خاصی در تزیین آن به خرج میدهد و کارشناسان این فن میگویند که کیفیت شلوار دستدوز بالاتر از کاری است که با چرخ خیاطی انجام میگیرد. شلوار دستدوز آنچنان قشنگ و زیباست که هر بیننده را مفتون و فریفته ذوق دوزندگان آن میکند. شلوار ودویی چرخدوز شلوار ودویی چرخدوز با شلوار ودوی دستدوز از نظر شکل ظاهری یکی به نظر میرسند ولی از نظر کیفی با هم متفاوتند برای دوختن ودو بر روی این شلوار که با چرخ دوخته میشود از نخ گلدوزی استفاده مینمایند. وسایل مورد نیاز برای زینت دادن عبارتند از گلابتون، خوس، نخ سبز، نخ قرمز، نخ سیاه ودو، زری بشکی و غیره. نحوه دوختن زینت آلات بر روی لبه دمپای شلوار بدین ترتیب است درابتدا الب شلوار را با نخ سیاه و خوس سفید یا زرد میدوزند و سپس با خوس و زری به وسیلهی نخ سبز، نارنجی، یا قرمز آن را دوخته، بعد بالای آنها نخ سیاه به کار میبرند، سپس (شک) با نخ سیاه، بعد خوس کاری و به دنبال آن ودوی سیاه یا نخ سیاه و در نهایت با پایهدوزی و زری شک کار تزیینی آن به پایان میرسد. پایه شلوار وقتی که تزیینات دمپای شلوار به اتمام رسید در بالای زریها، ودوها، خوسها و نخها به وسیله گلابتون پایهدوزی میکنند. بدین ترتیب که در ردیف اول به طور یک در میان پایههای کوچک و بزرگ میدوزند و در ردیف بعدی نیز به همین صورت پایهدوزی کرده و آن را به پایان میرساند. ابزار کار پایهدوزی شلوار عبارتند از: سوزن، گلابتون، نخ رنگی و غیره. شلوار ودویی بدون الب دوخت و دوز شلوار ودویی بدون الب مثل شلوارهای ودویی دستدوز و چرخدوز میباشد اما البدوزی نمیشود و در گذشته این شلوار ودویی را تنبان سرکشیده میگفتند. شلوار پولکی وسایل دوخت و دوز شلوار پولکی عبارتند از سوزن، نخ رنگی، گلابتون، پولک، دکمه یا کم. برای دوخت شلوار پولکی ابتدا بر روی پارچه نقشه مورد دلخواه را کپی نموده، سپس پارچه برا بر روی کمه یا کم پهن مینمایند و لبههای پارچه در زیر کمربند یا تسمه چرمی محکم میشود آنگاه به وسیله سوزن و گلابتون نقشه ترسیمی را به صورت زنجیری کوچک گلابتوندوزی کرده وسط آن پولک میدوزند هر چند که شلوار گلابتونی از نظر قیمت گران است ولی نوعروسان و زنان اغنیا و هنرشناسان برای آن ارزشی خاص قایل هستند. شلوار حاشیهای در اکثر کتب فرهنگ لغات فارسی، کلمه حاشیه به معنی کناره، کناره جامه، کنارههای کتاب، ناحیه و شرحی که در کناره کتاب نوشته میشود آمده است، اما دراین جا منظور از حاشیه نوار پارچهای از جنس نخ، ابریشم و پارچههایی به پهنای دو تا دوازده سانت در رنگهای مختلف است که به وسیله ماشینهای مخصوص ساخته و پرداخته میشود و زنان بندری این نوع نوار را برای زینت دادن دمپای شلوار خود مورد استفاده قرار میدهند. بیش از یک قرن پیش تجار، پیلهوران، ناخدایان، ملوانان و ساحلنشینان که به شبه قاره هند سفر میکردند، حاشیه را از شهر بمبئی و کراچی خریداری و به عنوان کالای وارداتی به بازار بندرعباس وارد مینمودند که در مدتی کوتاه حاشیه به عنوان تزیینات لباس مورد توجه زنان بندری قرار گرفت، هر شلوار زنانهای که با حاشیه تزیین میگردد «شلوار حاشیهای میگویند» شلوار حاشیهای در حدود دو دهه است در بندرعباس رونق سابق خود را از دست داده و بازار آن کساد شده است. طریقه دوختن شلوار حاشیهای معمولا شلوار حاشیهای را از پارچهای ساده و بدون نقش و نگار مثل پاتیس و تترون در رنگهای مختلف میدوزند. برای دوختن حاشیه دمپای شلوار از انواع پارچههای هعلا مثل تترون از دو نوع حاشیه خوشرنگ در اندازههای مختلف استفاده میشود. حاشیه اولی که پهنای بیشتری دارد آن را لیس زیری و دیگری که دارای پهنای کمتری است را والیس بالا میگویند. در موقع دوختن حاشیهها ابتدا، لیس را میدوزند و سپس به آن چهار پیله میدهند و بعد از پیله (والیس) دوخته میشود دوباره چهار پیله داده میشود که به آن والیس میان حاشیهای میگویند. بعضی از خیاطان بنا به سفارش مشتریان، قسمت میان حاشیهای را با خوس و نخ گلدوزی زینت میدهند و نیز بعضی از زنان برای صرفهجویی و قناعت و یا قشنگی دمپای شلوار حاشیهای خود اول (لیس) میدوزند، بعد در حدود 10 سانتیمتر بالای (لیس) پنج چین میزنند و در بالای چینها با نخ گلدوزی و خوسی مخصوص به وسیله چرخ خیاطی زیگزاگ گلدوزی میکنند. در گذشته خیلی از زنان بندری به علت گرمای شدید و نبودن وسایل خنککننده امروزی، شلوار حاشیهای را در فصلهای بهار، تابستان و تا نیمه پاییز میپوشیدند اکثر استفادهکنندگان این نوع لباس زنان مرفه بندرعباس بودند اما اخیرا شلوار حاشیهای طرفداران خود را از دست داده و بازار دوخت و دوز و فروش شلوارهای ودویی، پولکی و گلابتوندوزی مورد توجه شدید زنان بومی و غیر بومی میباشد شلوار سرپارچهای شلوار سرپارچهای نوعی شلوار بود با دمپای نیمه فراخ که زنان مهاجر و حاشیهنشین شهر بندرعباس میپوشیدند این زنان از خانوادههای روستایی بودند که به دلایل گوناگون به شهر بندرعباس مهاجرت کرده و با خانواده خود در حاشیه شهر سکنی گزیده و به علت فقر اقتصادی و برای تامین معاش به همراه شوهر، پدر یا برادران خود کارهای سنگین کارگری و سقایی انجام میدادند. جریان سقایی از این قرار بود که در زمان قدیم در بندرعباس آب لولهکشی به صورت امروز وجود نداشت و مردم آب شرب خود را از چاه آن هم چاههای نایبند، خواجهعطا، حسینآباد و آب انبارهای اطراف تامین مینمودند. عدهای که توان مالی داشتند افرادی از زنان و مردان حاشیهنشین بندرعباس را به عنوان سقا و گماشته برای کارهای سنگین خانه خود اجیر میکردند و تامین آب شرب با زنان و مردان حاشیهنشین بود. افرادی که استطاعت مالی نداشتند آب شرب خود را از سقاهای دورهگرد که به وسیله حلب یا مشک از آب انبارها و چاهها آب به شهر میآوردند، تامین مینمودند بیشتر زنان مهاجر و حاشیهنشین یک نوع شلوار میپوشیدند که آن را شلوار سرپارچهای میگفتند. مهاجرین با توجه به این که مدتی در شهر و حاشیهی شهر ساکن و تقریبا شهرنشین شده بودند ولی در لباس پوشیدن اصالت خود را حفظ و حتی لهجه خود را تغییر ندادند اما با ساخته شدن مدارس، پوشاک و لهجهی آنان هم به مرور زمان تغییر کرد. روسری، پیراهن، برقع و زیورآلات آنها نیز با پوشاک زنان بندری تفاوت زیاد داشت. موضوع مطلب : |
||